Tytuł: „Arabskie opowieści 2. Historie prawdziwe”

Autorka: Tanya Valko

Wydawnictwo: Prószyński
Gatunek: literatura obyczajowa
Data premiery: 10.10.2023
Liczba stron: 456

Opis książki

Podczas piętnastu lat pobytu w Libii Tanya Valko zebrała tyle doświadczeń, że starczyłoby na niejedną powieść. Teraz zdecydowała się swoimi wspomnieniami podzielić.
„Arabskie opowieści 2. Historie prawdziwe” znów przenoszą czytelnika w czasy, gdy Libią niepodzielnie rządził pułkownik Muammar Kaddafi, trzymając kraj żelazną ręką. Autorka prezentuje barwne historie Polaków pracujących w Libii i Polek będących w związkach z Libijczykami. Wbrew stereotypom nie wszystkie chrześcijańsko-muzułmańskie małżeństwa kończą się źle. Valko ukazuje również kobiety, które robią karierę, bez wahania wyrażają swoje zdanie, są niezależne i szczęśliwe. Nieustająco jednak piętnuje podłe zachowania szowinistycznych, despotycznych mężczyzn, ale też otumanionych przez religię niewiast.
W inspirowanej osobistymi przeżyciami powieści występuje cała galeria postaci – arabskich kumpelek i orientalnych kolegów Valko. Ich dzieje czasami są radosne i zabawne, ale przeważnie dramatyczne. Niezwykła jest historia doktor Maliki, pierwszej libijskiej pani ambasador, kobiety ambitnej i aktywnej zawodowo, pracującej w libijskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, czy Sofii, pół Angielki, pół Palestynki, wdowy, której po śmierci męża jego libijska familia odebrała dzieci – pozwala na to muzułmańskie prawo i matka nie ma w konfrontacji z nim najmniejszych szans. Frustrujące są losy Samiry, świetnie zarabiającej pani inżynier, notorycznie gwałconej przez powszechnie szanowanego męża, z którym nie mogła się rozwieść, gdyż stanowiłoby to wstyd dla całej rodziny. Valko ukazuje też postawy muzułmańskich mężczyzn – tych tradycyjnych i tych nowoczesnych – ich stosunek do religii, kobiet oraz nieszablonowy styl bycia.
W „Arabskich opowieściach” autorka wyjawia, że jej idealne małżeństwo wskutek stresu wywołanego intrygami ambasadora despoty stanęło w Libii przed ciężką próbą. Kryzys małżeński jest zawsze trudny i przysparza partnerom wiele bólu, lecz przechodzić go z dala od ojczyzny i domu rodzinnego, w kraju muzułmańskim, w otoczeniu obcych, często wrogo nastawionych ludzi, to prawdziwa gehenna.
„Arabskie opowieści 2” to kolejna przygoda z Orientem, która zapiera dech w piersiach.
Dajcie się uwieść magii, ale też otwórzcie szeroko oczy na niezwykłość i odmienność arabskiej kultury i obyczajów.

źródło: Lubimy Czytać

Recenzja

Z wyczuciem przenikająca budzące kontrowersję tradycję i kulturę arabską, które wyraźnie podszyto wiarą muzułmańską. Obrazująca absorbującą codzienność w ulokowanej w Trypolisie polskiej ambasadzie. Przybliżająca mozaikę barwnych osobowości mieszkańców Afryki Północnej – ich przejmujące losy i z autentyzmem oddane emocje.

„Arabskie opowieści 2. Historie prawdziwe” to książka rozpisana z wyczuwalnym szacunkiem do wyznawanej w tym zakątku świata religii, do zakorzenionych w sercu przekonań, wolnych od krzywdy innych sposobów egzystencji. Podparta fundamentem osobistych doświadczeń, treść portretuje kalejdoskop opowieści, które powstały na skutek inspiracji przeżytymi wydarzeniami, spotkanymi ludźmi i kreowaną przez polityczne meandry sytuacją w na terytorium afrykańskiej Libii. W tej kompozycji tkwi wyraźna nietuzinkowość arabskiej społeczności, tak odmiennej od bliskiej nam obyczajowości. Autorka, budując fabularną przestrzeń, sugestywnie uwypukla zawoalowane zło, które skrywa w ludzkiej rasie, a nie w utrwalonych koncepcjach – wszak to indywidualna decyzja, na co człowiek się godzi, a co świadomie potępia.

To powieść osadzona w odmętach historii przypadającej na rządy pułkownika Mu'ammara al-Kaddafiego, który obalił monarchię, przejął władzę, zaskarbił sobie miłość arabskich kobiet, dążąc wytrwale do ich wyzwolenia i unowocześnienia ich prozy dnia, często przypominającą bezduszną matnię, a który kilkadziesiąt lat później zginął w okrutnym linczu. Tak ewidentnie zanurzone w społeczno-politycznej toni tło stanowi doskonały filar do ukazania mieszaniny tożsamości, narodowości i odmiennych spojrzeń na naznaczony despotyzmem i ortodoksją świat. Z empatią i właściwą tak delikatnej materii wrażliwością, Tanya Valko tworzy krótkie i rozbudowane historie żyjących w libijskiej rzeczywistości Polaków, przy tym relacjonuje mniej i bardziej udane mariaże chrześcijańsko-muzułmańskie, nie zapominając o nakreśleniu kolei losu nie tylko cudzoziemców, ale i miejscowych. Choć tak naprawdę tworzy je przecież samo życie – orientalne, nierzadko przesycone dramatyzmem, ale także zwyczajnie pospolite, można by rzec europejskie.

Autorka z jaskrawością negliżuje zjawisko zdominowania umysłu przez macki religii i jawny szowinizm, tak śmiało artykułowany w tym miejscu przez mężczyzn, ale również obala krzywdzące stereotypy. Udowadnia, że nie każdy przedstawiciel płci męskiej na tym terytorium to konserwatywny fanatyk, że nie każda kobieta to zastraszona i w pełni zależna od męża uległa gospodyni domowa. I choć eksponuje silne i samodzielne sylwetki niewiast, tak nie uchyla się od eksploracji historii wprost okrytych tragizmem, rozdzierających serce, poruszających oraz ewidentnie niesprawiedliwych. W europejskich krajach też dochodzi do bestialskich zachowań, ale z pewnością nie da się ukryć, że za sprawą silnych wpływów religijnych i wymownych na to zezwoleń, arabskie kobiety częściej jednak doznają bolesnego cierpienia i krzywd.

Panorama ujętych w fabularną powieść incydentów w orientalnym klimacie bezsprzecznie to uwypukla, tym samym powoduje u odbiorcy kanonadę refleksji. Z dostrzegalną odwagą, Tanya Valko pozwala czytelnikowi literacko dotknąć kultury tak kontrastującej od naszej, ale zarazem wniknąć we własną prywatność. Obnaża bowiem rozterki swojego małżeństwa, implikowane permanentnym stresem w odpowiedzialnej pracy i naciskami zwierzchnika w ambasadzie oraz przywołuje ze wspomnień niebezpieczne sytuacje. Uzewnętrznia swoje emocje w miejscu oddalonym od ojczyzny, nierzadko przejawiającym wrogie postawy. To książka metaforycznie otwierająca oczy na to, co obce i dla wielu przerażające, utkana z bezpośrednich doświadczeń, uświadamiająca i odarta z generalizacji, a przy tym intensywnie angażująca w odczuwanie ludzkich nieszczęść – przekonująco zaaranżowana, niesiona pośrednio głosem tak samo czujących i kochających osób.